Thêu, dệt thổ cẩm là nghề truyền thống của người Dao tiền, xã Hoa Thám (Nguyên Bình - Ảnh Báo Cao Bằng)
Người Dao Tiền ở Cao Bằng, từ bao đời nay đã có nghề truyền thống in hoa văn sáp ong trên vải, công việc này do người phụ nữ đảm nhiệm.
Để có sản phẩm ưng ý, quy trình in sáp ong cũng đòi hỏi rất khắt khe. Sau khi dệt xong tấm vải trắng từ sợi bông, phụ nữ Dao Tiền dùng miếng đá phẳng, mịn cả 2 mặt để mài cho nhẵn và láng bóng, sau đó chia tấm vải thành nhiều ô, cột bằng nhau, công việc này phải làm liên tục khi nào hết khổ vải mới nghỉ.
Dụng cụ để in hoa văn cũng rất đơn giản, gồm tấm đá phẳng và nanh lợn dùng để mài, miết vải, cho nhẵn, mịn. Các ống tre có đường kính to nhỏ khác nhau (từ 1,5cm- 2cm), để in các hình tròn. Các que hình tam giác để in các đoạn thẳng và góc, lá chít ép phẳng dùng làm cữ.
Sáp ong đem đun cho tan chảy, sau đó lọc bỏ tạp chất. Sáp đun phải có độ loãng cần thiết mới in được, nếu loãng quá, khi in hoa văn sẽ bị nhòe. Nếu đặc quá, thì sáp ong không ăn vào vải. Tùy theo các mẫu hoa văn đã định sẵn trong đầu, phụ nữ Dao Tiền sẽ dùng các dụng cụ chấm vào sáp ong rồi in hoa văn lên mặt vải. Khi sáp ong khô thì đem nhuộm chàm nhiều lần (từ 15- 20 lần), cứ ngày đem phơi nắng, đêm ngâm chàm. Tấm vải khi ngâm phải luôn ngập nước chàm, dùng chân đạp kỹ cho vải thấm đều màu chàm để không bị loang lổ.
Sau khi nhuộm được màu chàm như ý, tấm vải sẽ được nhúng vào nước sôi, lúc này sáp ong bị nóng sẽ tan ra và hiện lên các hoa văn trên nền chàm.
Những tấm vải in hoa văn sáp ong được phụ nữ Dao Tiền sử dụng để khâu váy. Chiếc váy màu chàm với các họa tiết hoa văn tinh xảo đã tôn lên vẻ đẹp duyên dáng, giản dị của phụ nữ Dao Tiền.. Qua đó cũng thể hiện bàn tay khéo léo, óc thẩm mỹ, sáng tạo của họ.
Ngày nay, đời sống đã có nhều thay đổi, nhờ sự phát triển của khoa học, công nghệ, các loại vải công nghiệp độc chiếm vì trí trên thị trường và được ưa chuộng bởi sự tiện lợi khi sử dụng. Nhưng với người Dao Tiền ở Cao Bằng, nghề in hoa văn sáp ong truyền thống vẫn được bảo tồn và duy trì.
Hà Thị Quyết